Choroby grzybowe storczyków

Zarodniki grzybów obecne są powszechnie w powietrzu, ale rozwijać się mogą tylko w dogodnych dla nich warunkach, czyli wysokiej wilgotności i temperaturze oraz przy małym przewietrzaniu. Do tkanek roślinnych wnikają przez zranienia spowodowane przez owady lub przez nas podczas zabiegów pielęgnacyjnych. W większości przypadków grzyby chorobotwórcze rozwijają się na powierzchni roślin powodując naloty oraz pleśnie.

• Czarna zgnilizna (Phytophthora cactorum, Pythium ultimum)

Pierwsze objawy pojawiają się na spodniej stronie najmłodszych liści jako niewielkie, brązowe, wodniste plamki, które szybko się powiększają i zmieniają barwę na brązową lub fioletowo-czarną. Często na obrzeżach plam obserwuje się żółte przebarwienia. Po naciśnięciu wypływa woda lub śluz. Z czasem plamy stają się suche i czarne. Na kwiatach pojawiają się jasnobrązowe plamy z ciemniejszym środkiem. Jeśli infekcja zaczyna się od korzeni możemy nie obserwować objawów na liściach. Przy zbyt wilgotnym podłożu choroba szybko atakuje też korzenie i pseudobulwy doprowadzając do śmierci rośliny. Jest to choroba występująca głównie u storczyków pseudobulwowych (Cattleya, Dendrobium itp.).

Zapobieganie: Rozwojowi tej choroby sprzyja wysoka temperatura i wilgotność, korzystne jest więc stosowanie wiatraczków które wymuszą ruch wilgotnego powietrza w orchidarium. Prewencyjnie stosować można opryski preparatami miedziowymi.

Zwalczanie: Najskuteczniej jest usuwać chore miejsca natychmiast po zauważeniu objawów (podobnie jak w przypadku mokrej zgnilizny) oraz odizolować chorą roślinę od pozostałych. Chorego storczyka warto opryskać fungicydem.

• Fuzarioza (Fusarium oxysporum)

Grzyby z rodzaju Fusarium rozmnażają się w naczyniach przewodzących i blokują przez to przepływ wody w roślinie. Zainfekowane pędy więdną, liście tracą jędrność i stają się pomarszczone. Przy dużym porażeniu storczyk umiera pomimo odpowiedniego podlewania.

Jeśli odetniemy kłącze lub pęd tuż przy korzeniach widoczne będzie fioletowe zabarwienie wiązek przewodzących.

Zapobieganie: patogen rozprzestrzenia się z powodu niewłaściwej higieny ? jeśli dokonujemy jakichś zabiegów pielęgnacyjnych dokładnie sterylizować narzędzia gdy mają (lub przypuszczamy że mogą mieć) kontakt z zainfekowaną tkanką.

Zwalczanie: Usuwamy chore części rośliny, przesadzamy do nowego podłoża te pseudobulwy, które nie wykazują objawów choroby. Storczyka opryskujemy fungicydem działającym systemicznie (układowo).

• Rizoktonioza ? grzybicza zgnilizna korzeni (Rhizoctonia solani)

Zgnilizna korzeni pojawia się zwykle wówczas, gdy rośliny rosną w zbyt mokrym i słabo przepuszczalnym podłożu. Jest to głównie choroba korzeni, ale objawy mogą być widoczne także na częściach nadziemnych. Liście żółkną, pseudobulwy i liście stają się pomarszczone, poskręcane, a nowe przyrosty coraz mniejsze. Korzenie stają się miękkie, śluzowate. Jeśli nie opanujemy w porę zgnilizny, choroba doprowadzi do śmierci storczyka. Grzyb równie chętnie i szybko atakuje dolne liście i kłącza młodych sadzonek.

Pierwsze objawy choroby (więdnięcie) jest bardzo podobne do fuzariozy.

Zapobieganie: Należy pilnować aby storczyki nie było zbytnio podlewane, a do podlewania używać zawsze czystej, świeżej i miękkiej wody, aby nie tworzyły się osady z kamienia. Gdy podejrzewamy chorobę przesadzamy roślinę do nowego podłoża i usuwamy podejrzane korzenie.

Zwalczanie: Usuwamy chore korzenie i liście za pomocą sterylnego narzędzia, podlewamy storczyka wodą z dodatkiem fungicydu.

• Plamistości liści

Objawy porażenia to początkowo żółte plamki na spodniej stronie liści, które stopniowo stają się widoczne także na górnej stronie liści. Plamy powiększają się tworząc nieregularne kształty, stają się lekko zapadnięte i martwicze, przybierając prawie czarną barwę z żółtym marginesem. Plamy z czasem mogą objąć całe liście, które same opadają.

Guignardia sp.

Pierwsze objawy choroby to małe, ciemno-purpurowe, wydłużone zmiany na powierzchni liści, które biegną wzdłuż nerwów; czasem przybierają kształt rombu. Plamy często łączą się i obejmują znaczną powierzchnię. Rozwijająca się grzybnia staje się w dotyku jak papier ścierny. Choroba dotyka najczęściej storczyki z rodzaju Ascocentrum i Vanda i ich mieszańców. Często przyczyną infekcji jest zbyt mała ilość światła.

Phyllostictinacitricarpa i P. pyriflormis

Choroba może pojawiać się w dowolnej części rośliny (na liściach lub pseudobulwach) w postaci drobnych, żółtych i zapadniętych plamek (szczególnie jest to widoczne na liściach). Starsze plamy stają się większe, brązowe z czerwono-fioletowym, lekko wypukłym marginesem. Bardzo porażone liście opadają. Choroba również może wskazywać na niewystarczającą ilość światła.

Septoria sp.

Drobne, żółte plamy widoczne są po obu stronach liści. W miarę powiększania stają się brązowe, okrągłe. Z czasem łączą się w duże nieregularne plamy, które doprowadzają do opadania porażonych liści.

Zapobieganie: Zachowanie właściwych środków higieny podczas pielęgnacji roślin, zapewnienie dobrej cyrkulacji powietrza, zmniejszenie wilgotności. Jeśli grzyby się pojawiają ? raz w miesiącu prewencyjnie stosujemy oprysk fungicydem.

Zwalczanie: Usuwamy chore części rośliny i wykonujemy oprysk fungicydem, chorego storczyka odizolowujemy od pozostałych.

• Szara pleśń kwiatów (Botrytis cinerea)

Jest to bardzo powszechny grzyb, którego zarodniki unoszą się powietrzu, także w naszych domach (o czym świadczą np. szybko pleśniejące owoce).

Na płatkach kwiatów storczyków powstają bardzo małe, czarne lub brązowe plamki, które z czasem powiększają się i mogą objąć cały kwiat doprowadzając do jego rozkładu. Infekcji sprzyja wilgotne środowisko, zraszanie kwiatów.

Zapobieganie: Usuwanie zainfekowanych kwiatów, gdyż są źródłem dalszych infekcji; zwiększenie cyrkulacji powietrza, zmniejszenie wilgotności i cieplejsze temperatury w nocy.

Zwalczanie: Usuwamy chore części rośliny i stosujemy oprysk fungicydem.

• Antraknoza (Colletotrichum gloeosporioides, Glomerella)

Choroba atakuje liście, które brązowieją począwszy od wierzchołka w kierunku podstawy. Plamy są koncentryczne, mają barwę brązową lub szarą, są suche, zapadnięte i mają wyraźną granicę od zdrowej tkanki. Na kwiatach pojawiają się wodniste, czarne lub brązowe kropki na spodniej stronie starszych działek kielicha i płatków. Z czasem plamy mogą objąć cały kwiat.

Zapobieganie: Zachowanie właściwych środków higieny podczas pielęgnacji roślin, zapewnienie dobrej cyrkulacji powietrza, jeśli to możliwe obniżenie temperatury i zwiększenie ilości światła.

Zwalczanie: Usuwamy chore części rośliny, chorego storczyka odizolowujemy od pozostałych. Chorego storczyka warto opryskać fungicydem systemicznym (układowym).

• Rdza na liściach (Sphenospora kevorkianii, mera i saphena; Uredo behickiana, epidendri, nigropuncta i oncidii

Sphenospora- Na spodniej stronie liści możemy zauważyć małe, pomarańczowe ?krosty?, które w miarę powiększania stają się widoczne po obu stronach liścia. Plamy zmieniają też barwę z pomarańczowych na czarną, często rozwijają się w koncentryczne struktury.

Uredo- Pomarańczowo żółte plamy o owalnym kształcie obejmują prawie całą spodnią powierzchnię liścia. Górna strona liści staje się chlorotyczna, blada; z czasem plamy mogą być widoczne także na górnej stronie liści. Zainfekowana roślina żyje i może nawet kwitnąć, ale kwiaty są mniejsze.

Zapobieganie: Kontrolować zdrowotność roślin i natychmiast usuwać wszelkie możliwe ogniska infekcji.

Zwalczanie: Chorą roślinę należy odizolować od innych, usunąć wszystkie porażone miejsca i dodatkowo zastosować oprysk fungicydem

• Sclerotium rolfsii i Pellicularia rolfsii

Choroba atakuje podstawę rośliny, tuż nad ziemią. Korzenie, pseudobulwy i podstawy stają się kremowo-żółte. Z czasem porażona tkanka staje się brązowa (w wyniku wtórnego porażenia przez patogeny), załamuje się i szybko psuje. Choroba w ostateczności niszczy całą podstawę rośliny i przechodzi na młode liście, które stają się żółte, więdną i umierają.

Grzyb często utrzymuje się przez lata w podłożu w postaci sklerocjów ? żółte skupiska, wielkości nasion gorczycy. W tej postaci nie poraża roślin, jest to forma przetrwalnikowa. Jeśli jednak zauważymy takie objawy należy niezwłocznie wymienić podłoże.

Zapobieganie: Należy dbać o dobre warunki higieniczne podczas pielęgnacji roślin, zwiększyć cyrkulację powietrza oraz temperatura nie powinna przekraczać 28°C.

Zwalczanie: Usuwamy chore korzenie i liście oraz przesadzamy storczyka do nowego podłoża. Dodatkowo stosujemy oprysk fungicydem.

Uwaga ? proszę pamiętać że nie każde przebarwienie lub zmiana wyglądu storczyka jest oznaką choroby, oraz że często pomimo dokładnego opisu choroby nie da się gołym okiem dokładnie zidentyfikować choroby i patogena, który ją powoduje. Niektóre grzyby wymagają identyfikacji laboratoryjnej.

Proszę traktować informacje tu zawarte jedynie jako pomoc w identyfikacji choroby.